Bebek sahibi olmak isteyen ailelerin tercihi tüp bebek tedavisi hakkında merak edilenleri, Prof. Dr. Recai Pabuccu’na danıştık. Tüp bebek tedavisi nasıl yapılır, başarıyı etkileyen faktörler nelerdir ve daha fazlasını Centrium Tüp Bebek Merkezi Direktörü Prof. Dr. Recai Pabuccu’dan öğreniyoruz.
İlk tüp bebek 1978’de dünyaya gelmiştir. O günden bugüne tüp bebek tedavisinde başarı oranlarını arttırmak için araştırmalar ve çalışmalar yapılmaktadır. Başarıyı etkileyen faktörler hususunda bu çalışmalar neticesi yeni bilgiler bildirilmektedir. Bu bilgilerden bir bölümünün doğruluğu kanıtlanmışken, bir bölümü ise hala tartışmalara konu olmaktadır.
Tüp bebek tedavisinde iletişim önemlidir
Ülkeden ülkeye tüp bebek oranları farklılık göstermektedir. Hatta aynı ülke içerisindeki merkezlerde dahi bu oranlar değişkenlik gösterir. Bu farklılıklar ile bildirilen hamilelik oranları % 15-65 arasındadır. Akıldan çıkarılmaması gereken en mühim konu ise tüp bebek tedavisinin bir ekip işi olduğudur. Ekip içerisinde bulunan doktor, hemşire, biyolog ve diğer ekip görevlerinin bir uyum içerisinde olması gerekir. Ekibin hasta ile sürekli diyalog içerisinde olup anlaşmaya varmayı önem teşkil eder.
Tüp bebek tedavisinde annenin yaşı önemlidir
Tüp bebek tedavi yöntemlerinde hamileliğin oluşmasını sağlayan çok çeşitli unsurlar vardır. Bu unsurlardan en önemlisi tedavi olan anne adayının yaşıdır. Hamileliğin gerçekleşme ihtimali 35 yaşından sonra azalmaya başlar. Transferi yapılan embriyo sayısı da hamilelik şansını belirleyen bir etkendir. Bütün yaş grupları ele alındığı zaman ise; tek embriyo transferi ile hamilelik olasılığı yüzde 25’lerde iken, çift embriyo transferi ile bu oran yüzde 45’e yükselir. Tek embriyo transferi uygulanan kişilerde dondurulabilecek birçok embriyo kalır. Embryo dondurma işlemi ile gebelik şansı elde edilebilir. Ciddi derecede erkek faktörüne bağlı kısırlıkta, spermin ciddi şekil bozulduğu olduğu adaylarda ve sperm üretiminin testiküler yetmezlik sebebiyle bozulduğu azoospermik hastalarda yine hamilelik şansı tüp bebek tedavisinde azalır.
Tüp bebek başarısını etkileyen faktörler vardır
Klinikler arasında hamilelik oranlarının bu denli farklılık göstermesinin sebepleri ise:
1. Tedaviye kabul edilen hastalar arasında farklılık olması
a. Kliniklere başvuran hastaların yaş grupları arasında farklılıklar olması
b. Tedaviye kabul edilen kişilere üst yaş sınırı konulması
c. Tedavisi başarılı şekilde devam etmeyen hastalarda tedavinin iptal edilmesi ya da transferin gerçekleşmemesi
d. Kliniğin başarısını düşük göstermemek adına tedavinin başarıya ulaşma şansı düşük olan adayların tedaviye kabul edilmemesi
e. Tedaviye gelen kişilerin kısırlık sebeplerinin farklı olması
2. Kliniklerde çalışan infertilite uzmanları ya da laboratuvarda çalışan embriyolog ve biyologların deneyimlerinin ve eğitimlerinin ne düzeyde olduğu
3. Kliniklerin teknik imkanları, yeni teknikleri uygulama girişimlerinin olup olmaması
4. Çeşitli ülkelerde donör oosit ve donör sperm uygulamasının yasaldır. Başka bir kadından alınan yumurta (donör oosit) ya da sperm bankasından alınan sperm ile tüp bebek uygulaması gerçekleştirilebilmektedir. Bu durum neticesinde hamilelik şansı düşük olan kişilerde oldukça başarılı gebelik oranları sağlanır.
5. Ülkeler arasında yasal ya da etik sınırlamalar vardır. Bu sebeple farklı uygulamalar yapılır.
a. Transferi yapılan embriyo sayısının sınırlanması
b. Embriyonun transfer günü hususunda sınırlama getirilmesi
c. Embriyo, sperm ya da testis dokusu dondurma hususunda sınırlamalar
d. Pre-implantasyon genetik tanı
6. Merkezlerin gebelik oranları ortaya konulurken bu oranlarının gerçekte neyi belirttiği oldukça önem teşkil eder.
a. Kişi başına, yumurta toplama aşaması ya da embriyo transferi başına hamilelik oranı
b. Hamilelik testi pozitif
c. Ultrasonda hamilelik kesesinin görülmesi
d. Ultrasonda fetus ve kalp atışlarının görülmesi
e. Bebek kayıplarının bu oranlara dahil edilip edilmemesi
f. Canlı doğum oranları
7. Hamilelik oranlarının klinikler tarafından doğru olmayan şekilde lanse edilmesi
Tüp bebek tedavisinde hasta etkenleri
Hasta etkenleri içerisinde en önemli olanlar ise:
1. Kadının kaç yaşında olduğu
2. Bazal FSH düzeyleri
3. Kısırlık sebepleri
4. Uygulanan ilaçlar (stimülasyon ve luteal faz desteği)
5. Hastanın tedaviye ne kadar uyum gösterdiği
Kadın yaşı önemlidir
Özellikle kadının yaşı 35’in üzerinde ise gebelik şansı oldukça azalmaktadır.
1. Over rezervinin azalması (yüksek FSH)
2. Gelişen follikül sayısının ve elde edilen yumurta sayısının az olası
3. Yumurtaların uygun kalitede olmaması
4. Yumurtalarda genetik sorun riskinin fazla olması
Tüp bebek tedavisinde erkek etkeni
Erkek etkenin başarıya etkisi problemin ne olduğu ile ilgilidir. Azoospermi durumlarında obstrüktif ve non-obstrüktif oluşuna göre ICSI neticeleri farklılık göstermektedir. Non-obstrüktif azoospermi hamilelik oranlarını olumsuz etkilemektedir. Bunun dışında bu erkelerde kromozom bozukluğu mevcudiyeti riski daha çoktur. Bu sebeple de gebelik şansı oldukça düşer. Mikroenjeksiyon yöntemi ile sperm sayı yetersizliği ve sperm morfoloji bozukluğu çoğunlukla gebelik oranlarını olumsuz şekilde etkilemez.
